Beitsen van thermisch gemodificeerd hout
Elke houtsoort heeft een ander behandeladvies. Dit heeft te maken met de kwaliteit en de eigenschappen van het hout. Voor zachthout krijg je bijvoorbeeld een ander advies dan voor hardhout. Ook is het belangrijk om te weten of het hout al is voorbehandeld, zoals bij thermisch gemodificeerd hout. De aanpak om behandeld hout te beitsen of verven, zal anders zijn dan bij onbehandeld hout. Wil je graag weten of thermisch gemodificeerd hout geschikt is voor jouw project? In dit blog geven we je alle informatie die de keuze voor jou aanzienlijk eenvoudiger zal maken.
- Wat is thermisch gemodificeerd hout?
- Welke houtsoorten zijn geschikt voor thermische modificatie?
- Welke beits is geschikt voor thermisch gemodificeerd hout?
- Het hout onbehandeld laten
- Een semi-transparante voorvergrijzer gebruiken
- De warme houtkleur zoveel mogelijk behouden
- Het hout (semi-)dekkend behandelen
Wat is thermisch gemodificeerd hout?
Allereerst is het goed om te weten hoe proces werkt. Hoe krijgt thermisch gemodificeerd hout de eigenschappen waar het om bekend staat? Het idee is heel simpel. Door het hout gecontroleerd te verhitten met stoom, verander je de celstructuur van het hout. Dit gebeurt met temperaturen tot +/- 200°C en in een zuurstofarme ruimte. Omdat er gebruik wordt gemaakt van stoom, is het ook nog eens een zeer mileuvriendelijk proces. Er komen geen chemicaliën aan te pas en geen schadelijke stoffen vrij.
Door de nieuwe structuur krijgt het hout een lagere vochtopname. En juist doordat er nu minder vocht in het hout zit, is het beter bestand tegen regen, houtrot en schimmel. Met de stabiele kwaliteit is het dan ook uitermate geschikt voor buitentoepassingen. Andere positieve bijkomstigheid is dat het hout door het proces lichter is geworden van gewicht. Hierdoor zal de verwerking weer een stuk eenvoudiger zijn. Al deze voordelen bij elkaar brengt je bij de belangrijkste eigenschap; het verlengen van de levensduur. Door de behandeling zet je de duurzaamheidsklasse 4 of 5 van het, veelal gebruikte, zachthout namelijk om naar duurzaamheidsklasse 2 of 1. Dit betekent dat het hout minstens 15 jaar langer meegaat nadat het thermisch gemodificeerd is. Het is daarmee ook een verantwoord alternatief voor vele hardhoutsoorten.
Het proces zorgt voor nog een verandering, namelijk een verschil in kleur. Doordat het hout tot een zeer hoge temperatuur verwarmd is, krijgen de meeste houtsoorten een warmbruine kleur. Deze warmbruine kleur wordt bereikt bij zo’n 200°C. Is het hout verwarmd bij een temperatuur tot 190°C, dan blijft het al aanzienlijk lichter.
De voordelen van thermisch gemodificeerd hout op een rij:
- Een langere levensduur met een hogere duurzaamheidsklasse
- Een zeer milieuvriendelijk en duurzaam proces
- Geen gebruik van chemicaliën en geen vrijkomende schadelijke stoffen
- Beter bestand tegen (natte) weersomstandigheden
- Het hout is lichter van gewicht
- Het hout krijgt een mooie warmbruine, soms goudbruine kleur
Welke houtsoorten zijn geschikt voor thermische modificatie?
We gaven al aan dat er verschillende houtsoorten zijn die geschikt zijn voor thermische modificatie. Het is veelal zachthout (grenen, populieren en vuren) dat hiervoor gebruikt wordt en door het modificatieproces de eigenschappen van hardhout krijgt. Voor een luxere uitstraling met minder noesten en kwasten worden houtsoorten zoals ayous, essen en fraké gebruikt. Voordat we de individuele houtsoorten bespreken, is het goed om te weten dat er ook verschillende oppervlaktebewerkingen van hout zijn. Ook dit heeft invloed op de beits en de materialen die je moet gebruiken voor de behandeling. Elke soort heeft daarnaast een eigen uitstraling. Het is dus belangrijk om je te verdiepen in de variant die bij jouw project past.
Gladgeschaafd hout
Bij deze variant is het hout machinaal glad gemaakt door een schaaf, met als resultaat dat het niet splintert en geschikt is voor vrijwel alle verven en beitsen. Je kunt met je hand over het hout strijken zonder de kans op splinters. Meestal krijgt een houtsoort een strakke uitstraling wanneer het glad geschaafd is. Het is vrijwel overal in en om het huis te gebruiken.
Fijnbezaagd hout
Deze soort geeft een robuuster uiterlijk dan geschaafd hout. Fijnbezaagd hout wordt vaak omschreven als hout met een rustieke uitstraling. De bewerking bestaat uit twee onderdelen; eerst wordt het hout gladgeschaafd en vervolgens fijnbezaagd. Omdat het direct vanuit de zagerij komt de kans groter dat er een verschil zit in diktes en ruwheid. Deze variant zie je vooral bij gevelbekleding, tuinhuisjes en schuttingen. Doordat dit hout ruwer is, is het aan te raden om een platte kwast met lange haren te gebruiken en voor goed dekkende verf of beits als Böhme LignoStain te kiezen.
Geborsteld hout
Wil je voor een minder standaard optie gaan, kies dan voor geborsteld hout. Door het hout te borstelen met een metalen of staalborstel, komt de houtnerf erg mooi naar voren. Voor deze bewerking is enkel zachthout geschikt. Denk hierbij aan grenen, vuren en eikenhout. Bij hardhout is het lastig om met een borstel het hout rond de nerven los te maken.
Nu je je hebt kunnen verdiepen in de bewerkingsmethodes, is het tijd om te kijken naar de houtsoorten. Glad schaven of fijn bezagen is bij alle houtsoorten mogelijk. Borstelen is dus idealer op zachtere houtsoorten. Over het algemeen is het zo dat Thermo Vuren en Thermo Grenen het meest voorkomen. De reden is simpelweg de beschikbaarheid en de prijs. Het is de meeste betaalbare optie. Naast deze twee houtsoorten zijn er uiteraard nog meerdere opties. Van eenvoudig tot exclusief.
Thermo Vuren
Vurenhout is een naaldhoutsoort die voornamelijk uit Midden- en Noord-Europa komt. Deze betaalbare optie kent naast de mooie prijs nog meer voordelen. Vurenhout is namelijk makkelijker te bewerken en ook nog eens nagenoeg geurloos. Deze houtsoort kenmerkt zich, in tegenstelling tot het grenenhout, door de lichte kleur. Na de thermische modificatie krijgt het een mooie lichtbruine kleur.
Thermo Grenen
Ook grenen wordt voornamelijk uit Midden- en Noord Europa geïmporteerd. Samen met vurenhout valt grenen onder de meest gebruikte naaldhoutsoorten. Optisch zijn deze twee soorten bijna hetzelfde en ook qua duurzaamheid komen de eigenschappen overeen. Het verschil zit hem echter in de kleur en de noesten. Grenenhout is wat donkerder van kleur en heeft meer grote noesten. Deze noesten zijn bij grenen ook minder rond.
Thermo Essen – TanTimber A-essen | A-wood
Binnen de soorten essen zal je een variatie tussen Europese en Amerikaanse essen vinden. Qua eigenschappen komen ze grotendeels overeen. Het verschil zit hem vooral in het tempo waarmee de boom groeit. Daar waar Europese essen een zogenaamde snelgroeiende houtsoort is, is de Amerikaanse variant het tegenovergestelde. Het kenmerk van de Amerikaanse essen is de zeer duidelijke houtstructuur.
Thermo Ayous – A-wood
Ayous is een tropische zachthoutsoort, maar door thermische modificatie krijgt de Thermo Ayous de eigenschappen van hardhout. Het is een witte soort loofboom, afkomstig uit West-Afrika. Zoals de meeste soorten tropisch hardhout heeft het een onopvallende structuur met patronen van lange lijnen. Ook ayous heeft na het modificatieproces een mooie warmbruine kleur. Deze zal geleidelijk veranderen in een goudgele kleur, om vervolgens langzaam te vergrijzen (wanneer je de keuze maakt om het hout onbehandeld te laten).
Thermo Fraké – A-wood | Van Dam
Wil je graag een houtsoort die een karakteristieke uitstraling aan jouw project geeft? Dan is Thermo Fraké een mooie optie. Deze soort met een notenhouten uitstraling is niet alleen duurzaam, maar creëert ook een unieke en luxe afwerking. De donkere vlamstructuur voegt net weer wat extra’s toe. Fraké hout reageert snel op weersinvloeden. Dit wil zeggen dat eenmaal in het zonlicht en de regen het hout snel vergrijst. Het heeft een goede ventilatie nodig om mooi te vergrijzen. Wanneer je het hout beitst, is het aan te raden om alle zijdes te beitsen. Om deze manier is de kans aanzienlijk kleiner dat het hout kromtrekt en help je het egaal vergrijzen.
Populierenhout – Peppelhout
Ook populierenhout kun je thermisch modificeren. Hoewel de houtsoort op de achtergrond was geraakt, maakt het nu een comeback. Populierenhout heeft oorspronkelijk een frisse, lichte kleur. Door het hout thermisch te modificeren krijgt het een mooie goudbruine kleur. Thermo Populier is erg stevig. Zeker in vergelijking met bijvoorbeeld Thermo Ayous is het een stuk minder fragiel. Qua uitstraling lijkt het erg op tropisch hardhout, ondanks dat het een lokale houtsoort is.
Amerikaanse eiken
Deze houtsoort kent ook een snelle natuurlijke vergrijzing. Hoewel de naam anders doet vermoeden, komt veel hout van deze soort uit Nederland. Doordat de Amerikaanse eik sneller groeit en minder natuurlijke vijanden heeft, is hij ook hier steeds meer te vinden. De houtsoort is, ook na thermische modificatie, minder geschikt voor dragende toepassingen. Dit komt door de constructieve waarde die circa 5 tot 15% lager ligt dan bij andere houtsoorten.
Heb je al eerder gezocht naar thermische gemodificeerd hout, dan ben je waarschijnlijk de termen Thermowood en Lunawoord al eens tegengekomen. Dit zijn geen afkortingen of verzamelnamen voor het modificatieproces, maar handelsnamen.
Welke beits is geschikt voor thermisch gemodificeerd hout?
Nu je weet wat de mogelijkheden zijn voor de houtsoorten en bewerkingsmethodes, kun je een keuze maken voor de volgende stap.
Grofweg zijn er 4 opties:
- Het hout onbehandeld laten
- Een semi-transparante voorvergrijzer gebruiken
- De warme houtkleur zoveel mogelijk behouden
- Het hout (semi-)dekkend behandelen
Het hout onbehandeld laten
Eerder gaven we al aan dat het hout door de thermische modificatie donkerder wordt. De beste manier om het te omschrijven is een warmbruine- of notenkleur. Wat echter belangrijk is om te onthouden, is het feit dat het hout snel terug kleurt naar een lichte houttint en daarna wel natuurlijk zal doorvergrijzen. Zonder behandeling is dit proces niet tegen te houden. Denk dus niet dat het hout niet meer zal verkleuren als je er niets meer aan doet! Door het modificatieproces is het hout overigens wel goed verduurzaamd, dus de technische bescherming is goed. Vind je het dus prima dat het hout langzaam de oorspronkelijke kleur verliest, dan kun je het hout onbehandeld laten. Door het verschil in expositie per gevel en in- of uitwendige plaatsing kan het geheel wel sterk in kleur variëren. Uiteraard blijft het wel belangrijk om het houtwerk jaarlijks te checken en schoon te maken indien je het netjes wilt houden.
Een semi-transparante voorvergrijzer gebruiken
Wil je het vergrijzingsproces mooier laten verlopen en een wat egalere uitstraling verkrijgen, dan is de toepassing van een voorvergrijzer aan te bevelen. Met de voorvergrijzer AgingStain kleurt alles ook mooier naar elkaar toe, zeker wanneer het hout verschillende weersinvloeden kent en een verschil in in- en uitpandige plaatsing. Heb je bijvoorbeeld een houten gevel met een beschutte en onbeschutte kant? Dan zal deze zonder het gebruik van een voorvergrijzer ongelijkmatig verkleuren.
Voor een uitgebreid advies over het gebruik van voorvergrijzers, adviseren we je om ons blog ‘Hout natuurlijk laten vergrijzen of behandelen met een voorvergrijzer?’ te lezen.
De warme houtkleur zoveel mogelijk behouden Böhme Lignostain UV
Heel veel mensen kiezen voor een thermo houten gevel vanwege de fraaie midden- tot donkerbruine houtkleur. Een waarschuwing is wel op zijn plaats, want de tijdens modificatie verkregen bruine kleur vervaagt snel. Bij de donkerst gemodificeerde houtsoorten zoals Thermo Ayous, Thermo Essen en Thermo Fraké gebeurt dit het snelst en valt dit het meest op.
Om de houtkleur te behouden moet je de vervaging naar een lichte houtkleur als het ware tegen compenseren met een (semi-) transparante, dampopen beits zoals Böhme Lignostain UV in een donkerdere houtkleur. Aanvankelijk lijkt het hout dan heel donker tot té donker, maar het zal als snel lichter gaan overkomen door de natuurlijke terugkleuring van het Thermohout. Qua kleur adviseren wij op de Thermo Vuren en Grenen minimaal de kleur PC-3 Eiche of PC-8 Swiss Chalet aan te brengen. Wil je het nog wat donkerder houden dan is de PC-9 Walnuss een hele chique kleur. Op donkerder gemodificeerde houtsoorten zoals Thermo Ayous, Thermo Essen en Thermo Fraké adviseren wij bij voorkeur de kleur PC-7 Nussbaum of PC-9 Walnuss toe te passen. Mag het op termijn toch meer naar middenbruin mogen kleuren dan is PC-8 Swiss Chalet ook een goede optie.
Een aanrader binnen de semi-transparante beitsen is Böhme Lignostain UV. Deze heeft een onderhoudstermijn van 1 keer per 2 tot 3 jaar wanneer er veel invloed is van weersomstandigheden. Is het hout geplaatst op een beschutte plek dan kun je hier nog een paar jaar bij optellen. Het belangrijkste advies is om het houtwerk altijd goed te blijven checken en onderhouden. Doe je dit, dan ben je minder tijd kwijt aan het schuren en schoonmaken.
Het hout (semi-)dekkend behandelen
Thermohout moet kunnen blijven ademen en ook voor de (semi-)dekkende afwerking is LignoStain UV de beste beits. We adviseren minimaal 2 lagen aan te brengen op onbehandeld hout. Zichtzijdig een derde laag aanbrengen is nog beter. LignoStain UV kan gemaakt worden in nagenoeg alle RAL en NCS kleuren. Momenteel zijn zwarte kleuren zoals RAL 9004 Signaalzwart, RAL 9005 Diepzwart en RAL 9011 Grafietzwart erg in. En ook RAL 7016 Antraciet en RAL 7021 Zwartgrijs blijven architectonische topkleuren.